Η λέξη οσφυαλγία προέρχεται από τις λέξεις οσφύς (μέση) και άλγος (πόνος), περιγράφει, δηλαδή, τους πόνους της μέσης, άρα πρόκειται για σύμπτωμα και όχι νόσημα. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τι προκαλεί τους πόνους στη μέση και πώς μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε ή, ακόμα καλύτερα, να τους προλάβουμε.
Σε κοινωνίες σαν την δική μας, το 60-80 % του πληθυσμού, υποφέρει από πόνους στη μέση. Πολύ πιο συχνά υποφέρουν άτομα μέσης ηλικίας (30-50 ετών). Οι πόνοι της μέσης (οσφυαλγία, ισχιαλγία) είναι η δεύτερη κατά σειρά συνήθης αιτία απώλειας εργασίμων ημερών (μετά το κρυολόγημα). Ο πόνος στη μέση οσφυαλγία), μας ειδοποιεί πως η μέση μας δεν λειτουργεί κανονικά. Συχνά ο πόνος αυτός εξελίσσεται σταδιακά ή κατά κρίσεις χωρίς γνωστά αίτια. Συνήθως ο πόνος στη σπονδυλική στήλη εντοπίζεται στα πιο ευκίνητα μέρη της, στον αυχένα (αυχενικό σύνδρομο) και χαμηλά στη μέση (οστά).
Ποια είναι η συνηθέστερη αιτία οσφυαλγίας;
Η πιο συνηθισμένη μορφή οσφυαλγίας είναι αυτή που προέρχεται από μυϊκή τάση-σπασμό των ραχιαίων ή των ιερονωτιαίων μυών της ράχης. Συνήθως προκαλείται από σήκωμα βάρους -κάποιου μεγάλου αντικειμένου- με λάθος τρόπο, δηλαδή όταν η άρση του βάρους γίνεται με τα πόδια σε ευθεία και τον κορμό να γέρνει προς τα εμπρός, ενώ η μέση (οσφυϊκή περιοχή) βρίσκεται σε πρόσθια κάμψη. Αυτή η στάση σε συνδυασμό με αγύμναστους ραχιαίους μυς της πλάτης προκαλεί υπέρμετρη τάση - θλάση των μυών που έχει συνέπεια μυϊκό σπασμό. Η σωστή στάση για σήκωμα βάρους είναι αυτή με τα γόνατα σε κάμψη και τη μέση σε ευθεία θέση με τη λεκάνη και τον υπόλοιπο κορμό. Το καλό ιστορικό και η κλινική εξέταση εκ μέρους του γιατρού θα διαχωρίσει τους ασθενείς των οποίων η συμπτωματολογία είναι απλώς μυοσκελετικής αιτιολογίας, από αυτούς που υποκρύπτουν μία πιο σοβαρή πάθηση και οι οποίοι θα παραπεμφθούν για παρακλινικό έλεγχο ή και άμεση νοσοκομειακή αντιμετώπιση.
ΠΡΟΛΗΨΗ: Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η στάση του σώματος και ο τρόπος που κινούμαστε στην καθημερινή μας ζωή έχουν πολύ μεγάλη σημασία στην πρόληψη των πόνων της μέσης. Ας αναφέρουμε τις συνηθέστερες οδηγίες για την πρόληψη, αλλά και την αποφυγή υποτροπής της οσφυαλγίας:
· Πώς καθόμαστε: Η μέση μας πιέζεται όταν καθόμαστε, γι' αυτό φροντίζουμε το κάθισμα που χρησιμοποιούμε να στηρίζει τη μέση. Αν χρειαστεί, τοποθετούμε ένα μαξιλαράκι στην καμπύλη της μέσης.
Ρυθμίζουμε το ύψος του γραφείου μας, ώστε να κρατάμε τη μέση σε ευθεία γραμμή. Φροντίζουμε το κάθισμα του αυτοκινήτου να είναι ρυθμισμένο στα μέτρα μας.
· Πώς στεκόμαστε: Γενικά πρέπει να αποφεύγουμε την παρατεταμένη ορθοστασία. Όταν είμαστε υποχρεωμένοι να μείνουμε όρθιοι για πολύ ώρα, δεν έχουμε στάση προσοχής, αλλά ανάπαυσης, βγάζοντας το ένα πόδι μπροστά κι έχοντας το ένα γόνατο ελαφρά λυγισμένο. Δε φοράμε παπούτσια με ψηλά τακούνια και προτιμούμε τις ανατομικές σόλες.
· Πώς σκύβουμε: Σκύβουμε πάντα λυγίζοντας τα γόνατα. Ποτέ δε σκύβουμε λυγίζοντας τη μέση κι έχοντας τα πόδια τεντωμένα.
· Πώς σηκώνουμε βάρη: Στεκόμαστε κοντά στο αντικείμενο που θέλουμε να σηκώσουμε, κρατάμε τη μέση ίσια και λυγίζουμε τα γόνατα για να το πιάσουμε. Για να το σηκώσουμε, σφίγγουμε τους μύες της κοιλιάς και τεντώνουμε τα γόνατα. Για να μεταφέρουμε βαριά αντικείμενα, τα κρατάμε κοντά στο σώμα και χρησιμοποιούμε και τα δυο χέρια
· Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ο πόνος «σκεπάζεται» κι αυτό μπορεί να προκαλέσει επιβαρύνσεις και προβλήματα που δεν γίνονται αμέσως αντιληπτά. Εφαρμόστε στάσεις και τεχνικές που δεν σας επιβαρύνουν ιδιαίτερα και δεν προκαλούν πόνο.
Γενικότερα φροντίστε:
· Να διατηρείτε το σωματικό βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα.
· Να γυμνάζεστε τακτικά. Οι γυμνασμένοι κοιλιακοί μύες βοηθούν στην καλύτερη στήριξη της μέσης. Η καλή φυσική κατάσταση αυξάνει την ευκινησία και βελτιώνει τη στάση του σώματος. Αν έχετε ήδη περάσει κάποιο επεισόδιο οσφυαλγίας, συμβουλευτείτε το γιατρό για το είδος και τον τρόπο άσκησης που σας ταιριάζει.
· Σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες πάντα να σκέφτεστε τρόπους κίνησης που να μην επιβαρύνουν τη μέση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η απόλυτη κατάκλιση του ασθενούς είναι απαραίτητη, πρόσφατες όμως στατιστικές μελέτες που αξιολόγησαν τα ευρήματα από πολλές μελέτες (μετά-αναλύσεις) προτείνουν ο ασθενής να έχει δραστηριότητα. Όση φυσικά του επιτρέπει ο πόνος στη μέση του. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ταχύτερη. Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει ισχυρά παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα από το στόμα ή ενδομυϊκά. Τα μυοχαλαρωτικά, αν και από πολλούς δεν συνιστώνται, εργασίες έχουν δείξει ότι σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν. Η κρίση συνήθως διατηρείται για 4-5 ημέρες και βαθμιαία παρέρχεται.
Ακτινολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος. Εάν ακόμη ο ασθενής παρουσιάζει και πυρετό ή άλλα γενικά συμπτώματα, τότε χρήσιμος θα είναι και ένας αιματολογικός εργαστηριακός έλεγχος. Όλες αυτές βέβαια οι εξετάσεις θα γίνουν φυσικά, αφού ο ασθενής αισθανθεί λίγο καλύτερα και μπορεί να κινηθεί χωρίς μεγάλο πόνο.
Ο ασθενής από την αρχή της κρίσης μέχρι και για 15-20 ημέρες όταν είναι όρθιος θα πρέπει να φορά ζώνη οσφύος με μπαλένες, την οποία στη συνέχεια μπορεί να την χρησιμοποιεί μόνον όταν πρόκειται να κουράσει τη μέση του όπως πχ σε πολύωρη ορθοστασία ή σε μεγάλο ταξίδι με το αυτοκίνητο.
Εκτός από τα φάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν στη αρχική οξεία φάση, κατά καιρούς ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιεί συχνά μια αντιφλεγμονώδη αλοιφή την οποία θα επαλείφει με ελαφριά μάλαξη για να ξεκουράζει τους μυς της μέσης. Η απώλεια μερικών κιλών, εάν υπάρχουν, βοηθά στην αποθεραπεία, καθώς και τα λουτρά σε ιαματικές πηγές. Η κινησιοθεραπεία και η φυσικοθεραπεία πρέπει να γίνεται από ειδικούς. Θεωρητικά εάν το άτομο κατορθώσει να προφυλάξει τη μέση του και να μην πάθει άλλη κρίση τα επόμενα δύο-τρία χρόνια τότε μπορεί να θεωρηθεί θεραπευμένος.
Η χρόνια οσφυαλγία συνήθως δεν καταλήγει στο χειρουργείο. Η χειρότερη εξέλιξη της οσφυαλγίας είναι η ισχιαλγία. Ισχιαλγία ονομάζεται ο πόνος που ξεκινά από τη μέση και καταλήγει στο πόδι σε διαφορετικό κάθε φορά ύψος και μπορεί να φθάσει μέχρι τα δάκτυλα. και το πέλμα. Συνδυάζεται πολλές φορές με μούδιασμα και μείωση της αισθητικότητας της περιοχής που πονά και σπάνια με δυσλειτουργία των μυών του κάτω άκρου. Η Ισχιαλγία είναι μία κατάσταση επείγουσα και πρέπει πάντοτε να εξετάζεται από γιατρό. Ο κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η χρονιότητα. Εάν η κατάσταση παραμείνει χωρίς θεραπεία τότε ο πόνος θα γίνει μόνιμος, η μείωση της αισθητικότητας θα γίνει πλήρης αναισθησία και η απλή δυσλειτουργία των μυών, θα εξελιχθεί σε πλήρη παράλυση του κάτω άκρου.
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση συνήθως καλύπτει το 95% των περιπτώσεων αρκεί τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός να έχουν επιμονή αλλά και υπομονή. Οι περισσότερες αποτυχίες της θεραπείας οφείλονται σε πρόωρη διακοπή των φαρμάκων ή πρόωρη κινητοποίηση του ασθενούς. Παρόλα αυτά εάν όλες οι προσπάθειες αποτύχουν τότε ο ασθενής θα καταλήξει στον ορθοπεδικό χειρουργό. Ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και αντιμετωπίζεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο.
ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ
Ο πόνος στη μέση είναι κάτι συνηθισμένο - για το οποίο δίκαια παραπονιέσαι. Για να τον αντιμετωπίσεις σωστά, να θυμάσαι αυτές τις τρεις βασικές συστάσεις :
Πρέπει να γίνεται διάγνωση των αιτιών. Στις 3 από τις 4 περιπτώσεις, ο πόνος στη μέση οφείλεται στη «φθορά» και όχι σε τραυματισμό.
Με τις οδηγίες του γιατρού και τη συνεργασία σου μπορείς να γίνεις καλά και να αναλάβεις ξανά την κανονική δραστηριότητά σου, στο χώρο της εργασίας και έξω από αυτόν
Στο νομό μας οι περιπτώσεις οσφυαλγίας ανέρχονται σε υψηλό ποσοστό, λίγα όμως από αυτά τα περιστατικά καταλήγουν στο νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση.
Σε κοινωνίες σαν την δική μας, το 60-80 % του πληθυσμού, υποφέρει από πόνους στη μέση. Πολύ πιο συχνά υποφέρουν άτομα μέσης ηλικίας (30-50 ετών). Οι πόνοι της μέσης (οσφυαλγία, ισχιαλγία) είναι η δεύτερη κατά σειρά συνήθης αιτία απώλειας εργασίμων ημερών (μετά το κρυολόγημα). Ο πόνος στη μέση οσφυαλγία), μας ειδοποιεί πως η μέση μας δεν λειτουργεί κανονικά. Συχνά ο πόνος αυτός εξελίσσεται σταδιακά ή κατά κρίσεις χωρίς γνωστά αίτια. Συνήθως ο πόνος στη σπονδυλική στήλη εντοπίζεται στα πιο ευκίνητα μέρη της, στον αυχένα (αυχενικό σύνδρομο) και χαμηλά στη μέση (οστά).
Ποια είναι η συνηθέστερη αιτία οσφυαλγίας;
Η πιο συνηθισμένη μορφή οσφυαλγίας είναι αυτή που προέρχεται από μυϊκή τάση-σπασμό των ραχιαίων ή των ιερονωτιαίων μυών της ράχης. Συνήθως προκαλείται από σήκωμα βάρους -κάποιου μεγάλου αντικειμένου- με λάθος τρόπο, δηλαδή όταν η άρση του βάρους γίνεται με τα πόδια σε ευθεία και τον κορμό να γέρνει προς τα εμπρός, ενώ η μέση (οσφυϊκή περιοχή) βρίσκεται σε πρόσθια κάμψη. Αυτή η στάση σε συνδυασμό με αγύμναστους ραχιαίους μυς της πλάτης προκαλεί υπέρμετρη τάση - θλάση των μυών που έχει συνέπεια μυϊκό σπασμό. Η σωστή στάση για σήκωμα βάρους είναι αυτή με τα γόνατα σε κάμψη και τη μέση σε ευθεία θέση με τη λεκάνη και τον υπόλοιπο κορμό. Το καλό ιστορικό και η κλινική εξέταση εκ μέρους του γιατρού θα διαχωρίσει τους ασθενείς των οποίων η συμπτωματολογία είναι απλώς μυοσκελετικής αιτιολογίας, από αυτούς που υποκρύπτουν μία πιο σοβαρή πάθηση και οι οποίοι θα παραπεμφθούν για παρακλινικό έλεγχο ή και άμεση νοσοκομειακή αντιμετώπιση.
ΠΡΟΛΗΨΗ: Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η στάση του σώματος και ο τρόπος που κινούμαστε στην καθημερινή μας ζωή έχουν πολύ μεγάλη σημασία στην πρόληψη των πόνων της μέσης. Ας αναφέρουμε τις συνηθέστερες οδηγίες για την πρόληψη, αλλά και την αποφυγή υποτροπής της οσφυαλγίας:
· Πώς καθόμαστε: Η μέση μας πιέζεται όταν καθόμαστε, γι' αυτό φροντίζουμε το κάθισμα που χρησιμοποιούμε να στηρίζει τη μέση. Αν χρειαστεί, τοποθετούμε ένα μαξιλαράκι στην καμπύλη της μέσης.
Ρυθμίζουμε το ύψος του γραφείου μας, ώστε να κρατάμε τη μέση σε ευθεία γραμμή. Φροντίζουμε το κάθισμα του αυτοκινήτου να είναι ρυθμισμένο στα μέτρα μας.
· Πώς στεκόμαστε: Γενικά πρέπει να αποφεύγουμε την παρατεταμένη ορθοστασία. Όταν είμαστε υποχρεωμένοι να μείνουμε όρθιοι για πολύ ώρα, δεν έχουμε στάση προσοχής, αλλά ανάπαυσης, βγάζοντας το ένα πόδι μπροστά κι έχοντας το ένα γόνατο ελαφρά λυγισμένο. Δε φοράμε παπούτσια με ψηλά τακούνια και προτιμούμε τις ανατομικές σόλες.
· Πώς σκύβουμε: Σκύβουμε πάντα λυγίζοντας τα γόνατα. Ποτέ δε σκύβουμε λυγίζοντας τη μέση κι έχοντας τα πόδια τεντωμένα.
· Πώς σηκώνουμε βάρη: Στεκόμαστε κοντά στο αντικείμενο που θέλουμε να σηκώσουμε, κρατάμε τη μέση ίσια και λυγίζουμε τα γόνατα για να το πιάσουμε. Για να το σηκώσουμε, σφίγγουμε τους μύες της κοιλιάς και τεντώνουμε τα γόνατα. Για να μεταφέρουμε βαριά αντικείμενα, τα κρατάμε κοντά στο σώμα και χρησιμοποιούμε και τα δυο χέρια
· Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ο πόνος «σκεπάζεται» κι αυτό μπορεί να προκαλέσει επιβαρύνσεις και προβλήματα που δεν γίνονται αμέσως αντιληπτά. Εφαρμόστε στάσεις και τεχνικές που δεν σας επιβαρύνουν ιδιαίτερα και δεν προκαλούν πόνο.
Γενικότερα φροντίστε:
· Να διατηρείτε το σωματικό βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα.
· Να γυμνάζεστε τακτικά. Οι γυμνασμένοι κοιλιακοί μύες βοηθούν στην καλύτερη στήριξη της μέσης. Η καλή φυσική κατάσταση αυξάνει την ευκινησία και βελτιώνει τη στάση του σώματος. Αν έχετε ήδη περάσει κάποιο επεισόδιο οσφυαλγίας, συμβουλευτείτε το γιατρό για το είδος και τον τρόπο άσκησης που σας ταιριάζει.
· Σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες πάντα να σκέφτεστε τρόπους κίνησης που να μην επιβαρύνουν τη μέση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η απόλυτη κατάκλιση του ασθενούς είναι απαραίτητη, πρόσφατες όμως στατιστικές μελέτες που αξιολόγησαν τα ευρήματα από πολλές μελέτες (μετά-αναλύσεις) προτείνουν ο ασθενής να έχει δραστηριότητα. Όση φυσικά του επιτρέπει ο πόνος στη μέση του. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ταχύτερη. Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει ισχυρά παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα από το στόμα ή ενδομυϊκά. Τα μυοχαλαρωτικά, αν και από πολλούς δεν συνιστώνται, εργασίες έχουν δείξει ότι σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν. Η κρίση συνήθως διατηρείται για 4-5 ημέρες και βαθμιαία παρέρχεται.
Ακτινολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος. Εάν ακόμη ο ασθενής παρουσιάζει και πυρετό ή άλλα γενικά συμπτώματα, τότε χρήσιμος θα είναι και ένας αιματολογικός εργαστηριακός έλεγχος. Όλες αυτές βέβαια οι εξετάσεις θα γίνουν φυσικά, αφού ο ασθενής αισθανθεί λίγο καλύτερα και μπορεί να κινηθεί χωρίς μεγάλο πόνο.
Ο ασθενής από την αρχή της κρίσης μέχρι και για 15-20 ημέρες όταν είναι όρθιος θα πρέπει να φορά ζώνη οσφύος με μπαλένες, την οποία στη συνέχεια μπορεί να την χρησιμοποιεί μόνον όταν πρόκειται να κουράσει τη μέση του όπως πχ σε πολύωρη ορθοστασία ή σε μεγάλο ταξίδι με το αυτοκίνητο.
Εκτός από τα φάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν στη αρχική οξεία φάση, κατά καιρούς ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιεί συχνά μια αντιφλεγμονώδη αλοιφή την οποία θα επαλείφει με ελαφριά μάλαξη για να ξεκουράζει τους μυς της μέσης. Η απώλεια μερικών κιλών, εάν υπάρχουν, βοηθά στην αποθεραπεία, καθώς και τα λουτρά σε ιαματικές πηγές. Η κινησιοθεραπεία και η φυσικοθεραπεία πρέπει να γίνεται από ειδικούς. Θεωρητικά εάν το άτομο κατορθώσει να προφυλάξει τη μέση του και να μην πάθει άλλη κρίση τα επόμενα δύο-τρία χρόνια τότε μπορεί να θεωρηθεί θεραπευμένος.
Η χρόνια οσφυαλγία συνήθως δεν καταλήγει στο χειρουργείο. Η χειρότερη εξέλιξη της οσφυαλγίας είναι η ισχιαλγία. Ισχιαλγία ονομάζεται ο πόνος που ξεκινά από τη μέση και καταλήγει στο πόδι σε διαφορετικό κάθε φορά ύψος και μπορεί να φθάσει μέχρι τα δάκτυλα. και το πέλμα. Συνδυάζεται πολλές φορές με μούδιασμα και μείωση της αισθητικότητας της περιοχής που πονά και σπάνια με δυσλειτουργία των μυών του κάτω άκρου. Η Ισχιαλγία είναι μία κατάσταση επείγουσα και πρέπει πάντοτε να εξετάζεται από γιατρό. Ο κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η χρονιότητα. Εάν η κατάσταση παραμείνει χωρίς θεραπεία τότε ο πόνος θα γίνει μόνιμος, η μείωση της αισθητικότητας θα γίνει πλήρης αναισθησία και η απλή δυσλειτουργία των μυών, θα εξελιχθεί σε πλήρη παράλυση του κάτω άκρου.
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση συνήθως καλύπτει το 95% των περιπτώσεων αρκεί τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός να έχουν επιμονή αλλά και υπομονή. Οι περισσότερες αποτυχίες της θεραπείας οφείλονται σε πρόωρη διακοπή των φαρμάκων ή πρόωρη κινητοποίηση του ασθενούς. Παρόλα αυτά εάν όλες οι προσπάθειες αποτύχουν τότε ο ασθενής θα καταλήξει στον ορθοπεδικό χειρουργό. Ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και αντιμετωπίζεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο.
ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ
Ο πόνος στη μέση είναι κάτι συνηθισμένο - για το οποίο δίκαια παραπονιέσαι. Για να τον αντιμετωπίσεις σωστά, να θυμάσαι αυτές τις τρεις βασικές συστάσεις :
Πρέπει να γίνεται διάγνωση των αιτιών. Στις 3 από τις 4 περιπτώσεις, ο πόνος στη μέση οφείλεται στη «φθορά» και όχι σε τραυματισμό.
Με τις οδηγίες του γιατρού και τη συνεργασία σου μπορείς να γίνεις καλά και να αναλάβεις ξανά την κανονική δραστηριότητά σου, στο χώρο της εργασίας και έξω από αυτόν
Στο νομό μας οι περιπτώσεις οσφυαλγίας ανέρχονται σε υψηλό ποσοστό, λίγα όμως από αυτά τα περιστατικά καταλήγουν στο νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση.
Ναούμ Ζήσης, Νοσηλευτής Γ.Ν.Κ.
Σαχινίδου Μαρία-Ρίτσα, Νοσηλεύτρια Γ.Ν.Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου